Pawel <ppf9@USUN_TOpoczta.fm> napisał(a):
> Jesli mowa juz o opornikach, to takie jedno pytanie.
> Opornik sluzy do ograniczania "natezenia pradu" (wplywa takze na wartosc
> napiecia), a dioda Zenera do ograniczania samego napiecia (mam nadzieje,
> ze dobrze to wszystko nazywam). Czy tak?

Prąd, napięcie i rezystancja są ze sobą ściśle związane. Prawo Ohma jest
nauczane w szkole nieprzypadkowo. Może w szkołach uczniowie myślą, że jest
ono wstawione do programu nauczania tak sobie, ale to jest fundament, bez
tego ani rusz. Nie wystarczy, że nauczysz się wzoru. Musisz czuć, co to
prawo oznacza. Nie tylko, że im większe napięcie na rezystorze, tym większy
płynie przez niego prąd, ale też z innej strony: im większy rezystor tym
większy na nim spadek napięcia (zakładając, że puszczany jest prąd o tym
samym natężeniu). Dlatego jak masz LEDa podłączonego do zasilania przez
rezystor, to ten rezystor nie tylko ogranicza prąd, ale też napięcie.
Zaznajom się też z pojęciem dzielnika napięcia, jeśli jeszcze się z tym nie
zetknąłeś. To też podstawa i też dosyć intuicyjna.
Dioda Zenera to element nieliniowy i dlatego może być trudniejszy do
zrozumienia. Można powiedzieć, że jest to rezystor o bardzo dużej
rezystancji, która to rezystancja gwałtownie spada przy określonym dla tej
diody napięciu. Przy niskich napięciach zatem prawie jakby tej diody nie
było, bo ma bardzo dużą rezystancję i płynący przez nią prąd jest bardzo
mały. Przy przekroczeniu napięcia granicznego rezystancja szybko spada i
rośnie tym samym prąd. Dioda zwykle współpracuje z rezystorem tworząc
dzielnik napięcia. Jednak ze względu na tę charakterystykę dzielnik ten nie
działa tak jak ten tradycyjny, w którym napięcie wyjściowe jest
proporcjonalne do napięcia zasilającego. Przez szybko spadającą rezystancję
diody Zenera przy napięciu progowym wyjście tego dzielnika jest coraz
bardziej nieproporcjonalnie do zasilania ściągane do masy. W praktyce
napięcie z dzielnika wynosi mniej więcej tyle co napięcie Zenera tej diody.
Czyli mamy taki prosty stabilizator napięcia. Napisałeś, że dioda Zenera
ogranicza samo napięcie. W pewnym sensie tak, interesuje nas ograniczenie
napięcia. Ale to napięcie gdzieś potem dalej idzie, do następnych elementów,
i gdyby ono było większe, to prąd też. Więc w sumie nie tylko napięcie
ogranicza.

> Jesli tak, to czy to znaczy, ze jakbym np podlaczyl diode zenera, a za
> dioda zenera diode LED, to czy to znaczy, ze pomimo dozwolonego napiecia
> dioda LED by sie spalila, bo nie wytrzymalaby natezenia?

Dobrze by było, jakbyś narysował schemat, bo nie bardzo wiadomo o czym
mówisz. Jeśli mówisz o połączeniu szeregowym tych dwóch elementów, to dioda
LED spaliłaby się przy przekroczeniu napęcia LED+Zener. LED musi mieć
rezystor ograniczający prąd. Gdy napięcie na diodzie Zenera przekroczy jej
napięcie charakterystyczne, jej rezystancja zrobi się bardzo mała i przez
oba elementy popłynie duży prąd. A w ogóle to LED też działa mniej więcej
jak dioda Zenera. Różni się tym, że świeci i że używamy go w kierunku
przewodzenia a nie zaporowym. I LEDy też czasem są używane do stabilizacji
napięcia.
Jak napisałem wyżej, diodę Zenera, podobnie jak LED, używamy wraz z
rezystorem. Jeśli podłączysz jedną nogę rezystora do zasilania, drugą do
LEDa i diody Zenera a potem wolne nogi LEDa i Zenera do masy, to LED nie
spali się. LED będzie działał normalnie. Po prostu napięcie LEDa będzie
niższe niż napięcie Zenera i LED obniży napięcie na diodzie Zenera do
wartości niższej niż jej napięcie charakterystyczne. No chyba, że weźmiesz
diodę Zenera mającą napięcie niższe niż LED, ale zwykle te napięcia są
wyższe.

Gorąco zachęcam do eksperymentów. Weź następujące elementy:
- rezystor 1k
- LED
- diodę Zenera, powiedzmy 5,6V
- diodę krzemową
- inne rezystory: np. 10k, 100 omów i drugiego 1k
Podłącz jedną nogę rezystora 1k do plusa zasilacza a drugą do rezystora 10k.
Drugą wolną nogę rezystora 10k do masy zasilacza. Zmierz napięcie na
połączeniu rezystorów (czyli de facto na rezystorze 10k). Zmień drugi
rezystor (ten 10k) na 100 omów. Powtórz pomiar. Zmień na 1k i też zmierz
(czyli masz dwa takie same rezystory połączone szeregowo). Wyniki zanotuj.
Zmień napięcie na zasilaczu, np. jak było 5V to daj 10 V. Znów zrób te trzy
pomiary. Porównaj ze sobą, odnieś do wzoru na napięcie w dzielniku napęcia.
Wróć do pierwszego napięcia. Zamiast drugiego rezystora podłącz LED. Zmierz
napięcie na LEDzie. Zmień napięcie zasilające, znów zmierz. Zamiast LEDa daj
Zenera (oczywiście w kierunku zaporowym, bo tak używamy tych diod, czyli
katodą w stronę plusa, czyli tutaj rezystora). Zmierz napięcie na nim, też
dla dwóch napięć zasilających. Wreszcie zamiast diody Zenera wsadź zwykłą,
krzemową, w kierunku przewodzenia. Również wykonaj pomiary.
Zbierz to wszystko w tabelce. Zaobserwuj jak zmieniało się napięcie na tym
elemencie, który był od strony masy (czyli nie na tym rezystorze 1k co był
od plusa zasilania). Jakie były wartości tych napięć i jak zmieniały się
przy zmianie napięcia zasilającego. Za każdym razem miałeś do czynienia z
dzielnikiem napięcia, na początku rezystorowym a potem diodowym. W którym
przypadku napęcie zmieniało się liniowo z napięciem zasilania? W którym
mogłeś mieć wrażenie, że coś "trzyma" napięcie, niezależnie jak zmieniałeś
napięcie na zasilaczu? Jeśli nie masz zasilacza o regulowanym napięciu
zmieniaja ten pierwszy rezystor (1k) na jakiś inny (np. 2k). Co prawda to
nie do końca to samo co zmiana napięcia, ale efekty będzie widać podobnie.

Jeszcze jeden eksperyment: podłącz LEDa przez rezystor do zasilania.
Klasycznie: plus zasilania, rezystor, LED, masa. Tak, żeby świecił, wiesz
jak :) I teraz równolegle do tego LEDa podłącz diodę krzemową w kierunku
przewodzenia, czyli katoda diody do katody LEDa, anoda do anody. LED
zgaśnie. Dlaczego?

--
Grzegorz Niemirowski
http://www.grzegorz.net/
OE PowerTool i Outlook Express: http://www.grzegorz.net/oe/
Uptime: 10 days, 15 hours, 7 minutes and 32 seconds