Użytkownik ACMM-033 napisał:

>
> A co do jej cyfrowości istnieją poważne wątpliwości.
> Szczytówą jest jej zegar taktujący - 125.
> Tak, sto dwadzieścia pięć AŻ...
> KILOHERCÓW. Mój Złomodore ma 8 razy szybciej.
> I jest to łącznica niezwykle powolna. Ale ktoś mi mówił, że jeśli jest
> zadbana, ma sprawne części, to pracuje bardzo pewnie.
> Pamiętam, pod koniec swojej pracy na międzymiastowej automatycznej, że
> była właśnie wprowadzona jakaś modyfikacja E10A, dzięki której dało się
> odczuć przyspieszenie zestawiania połączenia o kilkanaście procent,
> czyżby z tym nowym przelicznikiem?
>

Od podniesienia słuchawki do otrzymania sygnału było wykonane coś około
5000 kroków programu w różnych miejscach centrali.
Jej cyfrowość może nie była aż tak zaawansowana, jak współczesnych ale
to był prawdziwy skok technologiczny. TTL raczej nie są analogowe a
grzało się tam ich całkiem sporo. Cyfrowe było pole komutacyjne ale
analogowe pole koncentracji na stojaku abonenckim i stąd pewnie takie
jej zakwalifikowanie - jako analogowej. 512 abonentów mogło na raz zająć
60 kanałów rozmównych i to osiągano za pomocą płyt z przekaźnikami
kontaktronowymi. Sterowanie tego stojaka realizowano za pomocą jak
najbardziej cyfrowego procesora ELS o 40 bitowym słowie. Wszystko
wymyślone przed epoką mikroprocesorów. Poznając jej konstrukcję, czułem
naprawdę duży szacunek dla autorów. To musiało być jak wymyślanie koła.
Była pierwszą na świecie elektroniczną centralą.
Zestawienie drogi połączeniowej przez to pole koncentracji musiało się
zmieścić w 20 milisekundach i 5000 kroków programu. Jeżeli przekaźnik
był ślamazarny lub miał zbyt duży elektryczny opór styków, to spadał i
była cisza w słuchawce. Trzeba było klepnąć w widełki. I tak program
szybciej się wykonywał, niż działały przekaźniki. Nawet do tego celu w
procesorze była specjalna płyta pamięci pracy (MTR - memuar de
travaille), przechowująca na chwilę odpowiednie rozkazy dla
przekaźników, żeby procesor mógł poświęcić swój cenny czas innym
zadaniom. Nie czekał bezczynnie, czy pojawi się sygnał zestawienia drogi
połączeniowej.
Brak możliwosci pobrania sygnału pojawiałsie tylko 15 minut po północy w
Sylwestra. Poza tym ta koncentracja z 512 na 60 w zupełności wystarczyła.

Że trochę słuchałeś marszrutowania, to inna sprawa. Marszruta to szybkie
dźwięki bip, bip, bip po zakończeniu wybierania numeru, w trakcie
łączenia z innym abonentem - wyjaśnienie dla pozostałych czytelników.
Współczesne centrale po zakończeniu wybierania od razu dają sygnał
wołania. To jest postęp w szybkości. Nawet jeżeli połączenie jest
zestawiane z drugim końcem kraju.

Dobrze piszesz, że jak była dobrze utrzymana, to działała. Miała
mechanizm automatycznego przedzwaniania poszczególnych stojaków
abonenckich, dzięki czemu możliwe było wykrycie wadliwej drogi
połączeniowej, brak sygnału dzwonienia itp. Wystarczyło odczytywać co
wypluwała na ekran. No i trzeba było reagować.
Potem wszedł nowy system bilingowy. Pozwalał odczytać drogę dla
konkretnego połączenia. Jeżeli abonent skarżył sie na przesłuchy lub
jakieś problemy ze słyszalnością (szum, brak słyszalności, zakłucenia),
to wystarczyło zadzwonić do niego, zapytać o dokładną datę, godzinę, do
kogo dzwonił (czy kto do niego) i po tych danych znajdowałem którędy był
połączony. Mogłem sprawdzić u niego lub u rozmówcy konkretne płyty a
nawet przekaźniki. Wystarczyło chcieć a dało się utrzymać właściwy
poziom obsługi. Dawny URTiP co jakiś czas przyjeżdżał, stawiał swoje
urządzenia badaniowe, dzwoniące przez wybrane numery. Mieliśmy lepsze
wyniki na starej E10A niż inni na nowocześniejszej EWSD.
Zmorą były przesłuchy, wynikające najczęściej z klejących się styków
przekaźników. Trzeba było uważać co się zamawiało w Dolamie. K109 miały
gorsze rurki kontaktronów, K110 lepsze - o ile dobrze pamiętam
oznacznia. Cena niestety też była różna. Co gorsza mieli też problem z
lutowaniem. Niektóre serie montowali chyba uczniowie na praktykach, bo
luty w przekaźnikach były nasmarkane i puszczały od samego patrzenia na
nie. O dziwo nie stosowali zgrzewania ... Wyobraź sobie, że braliśmy
przekaźniki z pudła, następnie magnesik i testowanie miernikiem czy
łączy. Bardzo zabawne.
Jeżeli abonent nie mógł pobrać sygnału, to na nowych płytach abonenckich
mogły być winne krajowe, tandetne tranzystory BF457. Miały zbyt niskie
wzmocnienie. Co gorsza nawet próba złożenia zamówienia na testowane, o
konkretnych parametrach nie spowodowała dostarczenia nam tych
właściwych. Nie osiągały katalogowego hfe. W akcie desperacji brałem
delegację, jechałem do sklepu i z worka tranzystorów wybierałem garść
właściwych ... Potem Cemi padło na pysk i pojawiły się tranzystory
BF457 Philips made in Hong Kong. Poezja. Cała szyna 100 sztuk miała
prawie identyczne, doskonałe parametry. Bez mierzenia wlutowywałem w
miejsce uszkodzonego. Wtedy zrozumiałem dlaczego mój TV Sanyo z Pewexu
miał tak mało elementów regulacyjnych. Po prostu konstruktor projektował
urządzenie z konkretnych elementów a potem produkcja z takich samych je
składała. I działało, działa nadal jako zabytek, którego żal mi wyrzucić.

Jak się chciało, to były mechanizmy do jej prawidłowego utrzymania.
Jednak wymagała ludzi do pracy i może to było przyczyną zezłomowania ich
przed końcem faktycznego czasu życia. Obecne centrale radzą sobie ze
scentralizowanym nadzorem i są naprawdę bezobsługowe. Będzie gorzej, gdy
dojdzie (tfu, tfu, puk, puk) do jakiejś katastrofy w stylu powodzi z
1997 roku. Nie będzie komu ratować sprzętu no ale to już nie mój
problem. Co gorsza spotykam sie z naiwną wiarą, że komórki będą działały
:-) Tak jakby całe połączenie przez Polskę szło drogą radiową a
akumulatory w BTS mogły pracować wiele dni. Mało kto zdaje sobie sprawę,
że radiolinia, to tylko połączenie do najbliższego miejsca ze
światłowodami. W razie powodzi komórki padną tak samo szybko jak
stacjonarne. Pozostanie tylko CB lub inne radiotelefony. Oczywiście z
własnym źródłem zasilania.

Dobra, dość tego kombatanctwa.