W dniu 2020-08-09 o 23:46, Jarosław Sokołowski pisze:

>> Wyraźnie autor pisze w przedmowie jaki ma cel.
>> Wkleję to tutaj w oryginalnym ówczesnym brzmieniu.
>>
>> "Pomimo wprowadzenia w Galicji języka polskiego w r. 1867
>> jako urzędowego, byly rząd austrjacki zatrzymal język niemiecki
>> w kilku urzędach jak: na kolei, poczcie. urzędach górniczych
>> i t. d. Temu zarządzeniu podlegaly nie tylko urzędy ale i slużba,
>> która byla zmuszona takze egzaminy skladac w tym języku.
>> Jak w praktyce przekręcano wyrazenia niemieckie, przykładem
>> tego jest obecny zbiór wyrażen uzywanych w kolejnictwie,
>> gdzie wytworzyla się specjalna "gwara kolejowa", często inzy-
>> nierom kolejowym niezrozumiala.
>> Jeżeli przez używanie tej gwary zanieczyszczało się
>> język polski, czego nie powinno się bylo scierpiec nawet za bylych
>> czasach austrjackich, to obecnie, wobec powstania Panstwa
>> Polskiego koniecznem jest wyrugowanie tej gwary a zastqpie-
>> nie jej slownictwem technicznem polskiem. "
>
> Czytałem tę przedmowę. I to, jak w szkołach mówią, "ze zrozumieniem".
> To *nie* jest słownik niemiecko-polski, który z pewnościa byłby
> potrzebny, gdyby kadra kolejarzy posługiwała się wcześniej językiem
> miemieckim. Gdyby nawet z samego Wiednia przyszedł befehl, że trzeba
> po niemiecku, gdyby sam cesarz w swojej dobrotliwości poprosił o to
> każdego galicyjskiego kolejarza z osobna -- to nic z tego. To nie
> Kongresówka, gdzie za pisani einaczej niż bukwami mogli posłać na
> Sybir. Kolejarz mógł powiedzieć, że idzie rychtować dopeldratcug
> do abcwajgszteli -- ale to wcale nie było po niemiecku. Takim samym
> językiem mówił łódzki hydraulik u Tuwima.
>
> Dodam jeszcze, że w pełni rozumiem patriotyczne uniesienie inż.
> Stadtmüllera. W 1919 roku, po uzyskaniu niepodległości, mogło się
> wydawać, że szybko wprowadzimy czyściutką polszczyznę do języka
> kolejarzy (i młynarzy miejskich). Wystarczy słownik wydać.
>

Autor dobrze znał niemiecki, bo był sam uznanym autorem słownika
niemieckiego.
Potrafił rozpoznać przekręcone słowa niemieckie, o czym też wspomina.
Na koniec ubolewa, że nie może opublikować wielu słów, które ma w bazie,
bo brak mu odpowiedników polskich i czeka na wyniki pracy grona
profesorów szukających odpowiednich swojskich nazw.
Chyba nie doczekał, albo wygasł mu patriotyczny zapał, bo wstrzymano
wydawanie następnych tomów.

Skąd się wzięły germanizmy w gwarze śląskiej?
Ile w tym efektu agresywnej polityki germanizacyjnej Prus, a ile
dobrowolnych zapożyczeń?


WM