> naprawdę ta grupa to towarzystwo wzajemnej adoracji kilkunastu ludzi,
> którzy
> przeważnie znają się osobiście z różnych zlotów i innych imprez. Grupa ta
> służy

Liii tam ...To zwykle psychologia tlumu :-)

Syndrom grupowego myślenia - termin w psychologii społecznej oznaczający
uleganie ograniczającej sugestii i naciskowi grupy, której jest się
członkiem. W wyniku narzuconej autocenzury członkowie grupy podlegającej
temu zjawisku, zubażają dobrowolnie swoje zdolności intelektualne. Myślenie
grupowe prowadzi w skrajnym stadium do zupełnej zatraty przez grupę poczucia
rzeczywistości, przecenianie własnej siły i możliwości działania. Syndrom
ten oznacza również izolację grupy od otoczenia i zamknięcie się grupy we
własnym świecie. Termin ten został zaproponowany przez psychologa
amerykańskiego Irvinga Janisa w 1972 r.

Na czym polega syndrom grupowego myślenia
Powszechnie uważa się, że myślenie grupy zapewnia lepsze rezultaty, gdyż
kumulacja wiedzy i doświadczenia zapobiega pomyłkom i prowadzi do
optymalnego rozwiązania problemu, gdyż każdy z uczestników takiego myślenia
wnosi twórczy osobisty wkład, pozwalający na trzeźwą i wielostronną ocenę
sytuacji oraz podjęcie właściwej decyzji.
Okazuje się jednak - i to bardzo często - że inteligencja grupy wcale nie
przewyższa inteligencji jej poszczególnych członków; że decyzje rozmaitych
komitetów czy komisji są wyjątkowo nietrafne i byłoby lepiej gdyby były one
podejmowane przez pojedyncze osoby. Zespół bowiem ulega złudzeniu co do
swojej nieomylności i wyższości intelektualnej, przy czym złudzenie to jest
tym silniejsze, im wyższy jest status społeczny każdego z uczestników, im
wyższym dyplomem może się on legitymować i im większy jest poziom
wewnętrznej spójności grupy. Istnieje wiele czynników, które powodują, że
grupa podejmuje często gorsze jakościowo decyzje o większym poziomie ryzyka.
Czynniki te składają się na tzw. syndrom grupowego myślenia.
Według Irvinga Janisa syndrom ten charakteryzuje się następującymi objawami:
a.. iluzja nieomylności i pewności siebie
b.. lekceważenie niepomyślnych informacji
c.. wiara we własną etykę zawodową, nieuwzględnianie etycznych i moralnych
aspektów decyzji
d.. lekceważące traktowanie wyników i osób spoza zespołu
e.. wywieranie nacisku dla wymuszenia konformizmu
f.. samocenzurowanie się (aby uniknąć powtarzających się negatywnych
reakcji grupy, krytyczni jej członkowie decydują się w końcu milczeć)
g.. iluzja jednomyślności (milczenie jest traktowane jako wyraz zgody)
h.. filtrowanie informacji, tzn. członkowie grupy starają się nie dopuścić
informacji sprzecznych ze zdaniem grupy

Myślenie grupowe prowadzi do podejmowania błędnych decyzji i kryzysów, gdyż
umożliwia grupie widzenie i słyszenie tylko tego, co chce. Informacje
niezgodne z poglądami grupy są ignorowane, zwłaszcza jeśli pochodzą z
zewnątrz. Grupa nie poszukuje i nie bierze pod uwagę nowych możliwości, co
prowadzi do nieuzasadnionego optymizmu i samozadowolenia, a w następstwie do
kryzysu.
Badania nad syndromem grupowego myślenia przeprowadził Irving Janis. Punktem
wyjścia tych badań było spostrzeżenie, że niejednokrotnie grupy kierownicze
podejmują głupie, lekceważące zasady moralne, pochopne czy wręcz szkodliwe
dla realizacji zadań decyzje. Większość swoich spostrzeżeń poczynił Janis na
grupie decyzji politycznych. Każda z tych decyzji była wypracowana w toku
serii spotkań małej liczby członków, doradców rządu, którzy stanowili
wspólną grupę.
Janis przeanalizował dokładnie kilka wielkich niepowodzeń amerykańskiej
polityki zagranicznej:
a.. klęska podczas ataku Japończyków na Pearl Harbour
b.. inwazja w Zatoce Świń
c.. Wojna wietnamska

W toku swoich badań Janis interesował się głównie procesem dochodzenia grupy
do podjęcia decyzji, które wprowadzone w życie okazywały się tak tragiczne w
skutkach. Wg. Janisa aby skutecznie funkcjonować grupa zmuszona jest ciągle
pobierać i odpowiednio weryfikować uzyskane informacje, który to proces może
ulegać defektom prowadzącym do błędnych decyzjiDo wyróżnionych defektów
zaliczył on:
1.. ograniczenie dyskusji do rozważania zaledwie paru działań bez
analizowania pełnej gamy alternatyw
2.. unikanie przez grupę powtórnego analizowania tego sposobu działania,
który już na początku był preferowany
3.. zlekceważenie przez członków grupy tych sposobów działania, które
początkowo zostały ocenione jako niezadowalające przez większość grupy
4.. korzystanie przez grupę w małym stopniu z możliwości uzyskania
informacji od ekspertów, którzy mogliby oszacować zyski i straty
5.. wykazywanie przez grupę selektywnej tendencyjności w sposobie
reagowania na informacje zależnie od tego czy są one w zgodzie z wcześniej
podjętymi decyzjami czy nie.

Ponadto wszelkie błędne decyzje w procesie grupowym mogą wynikać jeszcze z
indywidualnych własności członków grup. Mogą być również efektem struktur
organizacyjnych w jakich się to przetwarzanie informacji odbywa.
Warunki do powstania "syndromu grupowego myślenia" związane są z
psychologiczną sytuacją członków grupy, którzy podejmują istotne decyzje i
występują często w warunkach braku dostatecznej ilości informacji
wyjściowych, trudności w przewidywaniu skutków decyzji oraz podleganie
silnym stresom wynikającym z wagi podejmowanych decyzji. W takich warunkach,
często jedynym punktem odniesienia, dającym poczucie komfortu psychicznego
dla członków grupy staje się ona sama.Na tę sytuację nakłada się często
wewnętrzna dynamika grupy, która zależy od dwóch czynników:
1.. Pierwszy związany jest ze spójnością grupy określoną jako pozytywne
wartościowanie grupy przez jej członków oraz ich motywacje do silnego
poczucia przynależności do tej grupy. Spójność ta poza pozytywnym wpływem ma
również negatywny wpływ, obniżający często efektywność działań. Spójność
grupy wyraźnie wzrasta w obliczu zagrożenia.
2.. Drugi z czynników związany jest z wykształceniem się mechanizmów
wyzwalających konformizm wobec norm grupowych.

Podsumowując, można powiedzieć, że myślenie grupowe prowadzi do spadku
psychicznej efektywności, realizmu osądu moralnego, spowodowanych
wewnętrznymi i zewnętrznymi naciskami.

Objawy grupowego myślenia
Na syndrom ten składa się osiem różnych objawów:

1.. Iluzja wszechmocności czy niezwyciężoności podzielana przez większość
lub wszystkich członków grupy, stwarzająca optymistyczne przekonania o
sukcesie. Tego typu przeświadczenie może zneutralizować lęk wynikający z
poczucia osobistej nieadekwatności wobec zadań, bądź niewiarę w możliwości
znalezienia właściwego rozwiązania w czasie kryzysu. Psychologiczną funkcją
tego objawu jest wzmocnienie poczucia pewności siebie członków grupy i
likwidacja lęku.
2.. Kolektywne wysiłki zmierzające do obronnej racjonalizacji działania w
celu pomijania ostrzeżeń, mogących doprowadzić do powtórnego rozpatrywania
wątpliwości. Psychologiczna funkcja tego objawu to obrona grupy przed
niepewnością, która mogłaby osłabić działanie w przyjętym kierunku i
zachwiać wiarę w słuszność podejmowanych decyzji.
3.. Wiara członków grupy we wrodzoną wyższość moralną własnej grupy
skłaniająca do ignorowania etycznych i moralnych konsekwencji swoich
decyzji. "Nasze cele są dobre i słuszne" - to przekonanie umożliwia członkom
grupy unikanie poczucia winy i wstydu wobec decyzji, które mogą pogwałcić
własne zasady moralne.
4.. Stereotypowe wizerunki przywódców wroga jako zbyt złych na to aby
wchodzić z nimi w jakikolwiek układ, bądź jako zbyt słabych aby ich
traktować jako równorzędnych partnerów. Tego rodzaju stereotypy dehumanizują
wroga i likwidują poczucie winy przez usankcjonowanie amoralnych działań,
jakie przeciwko nim podjęto. Ponadto obraźliwa charakterystyka wroga
umożliwia przeistoczenie agresji pojawiającej się wewnątrz grupy na
zewnątrz.
5.. Bezpośredni nacisk na każdego członka grupy, który przedstawia silne
argumenty przeciwko któremuś z grupowych stereotypów. W rezultacie tego,
każda z osób w grupie znajduje się pod naciskiem zalecenia, aby nie
przeciwstawiać się grupowym stereotypom, gdyż grozi to odrzuceniem takiej
osoby z grupy.
6.. Autocenzura odstępstw od oczywistego grupowego uzgodnienia prowadząca
do wewnętrznego negowania ważności własnych wątpliwości. Rozwój tego typu
autocenzury wyzwala blokadę procesów oceny i weryfikacji, co sprzyja
podporządkowanym się wnioskom niezgodnym z założoną koncepcją.
7.. Wspólna iluzja jednomyślności. Iluzja ta skutkuje tendencją do
poszukiwania zgodności, której to tendencji podporządkowane zostaną wszelkie
poczynania grupy
8.. Wyłonienie z grupy członków stających się swego rodzaju "stróżami
poprawnego myślenia". Ich zadaniem jest ochrona grupy przed dopływem
niepomyślnych informacji, które mogłyby zniszczyć podzielane przez członków
grupy samozadowolenie płynące z przekonania o własnej efektywności i
moralności grupowych decyzji. Brak tych informacji pozwala na
niedostrzeganie defektów w ich "wypieszczonej koncepcji" i unikania
konieczności zapoczątkowania bolesnych przewartościowań.

Kiedy w grupie decydentów pojawią się wszystkie lub większość z tych
symptomów, wówczas członkowie wykonują zadania nieefektywnie i
prawdopodobnie nie osiągną założonych celów. Janis twierdził, że im więcej
pozornej uprzejmości w grupie, tym większe niebezpieczeństwo, że niezależne
myślenie będzie wypierane przez myślenie grupowe, prowadząc do
zdehumanizowania i irracjonalizowania działań skierowanych przeciwko grupie
przeciwników. Tego rodzaju uprzejmość jest często niczym innym jak rodzajem
skutecznego nacisku na jednostki, które muszą uczestniczyć w tym "spektaklu
wzajemnej adoracji" aby nie zostać, wraz ze swoim kontrowersyjnymi
poglądami, odrzucone przez grupę.

Zapobieganie grupowemu myśleniu
Janis sformułował dziewięć zaleceń, których przestrzeganie chroni przed
grupowym myśleniem.

1.. Lider grupy powinien każdemu z członków grupy wyznaczyć rolę
wymagającą krytycznej oceny proponowanych rozwiązań. Lider musi
demonstrować, iż możliwe jest by członkowie grupy wyrażając swe wątpliwości
byli w stanie wpłynąć na jego własne sądy i przekonania. Ponadto grupa
powinna mieć rozsądnego przewodniczącego, posiadającego talent mediatora, co
umożliwiałoby unikanie kłótni i znajdowania wyjścia w momencie gdy rozmowa
utkwi w martwym punkcie.
2.. Przywódcy w hierarchii organizacji powinni być bezstronni, nie zaś
stwarzać określone preferencje i oczekiwania na samym początku. Wymaga to od
lidera ograniczenia swoich podsumowań do pozbawionych tendencyjności
stwierdzeń, oraz unikania propozycji, które sam chciałby zastosować. Daje to
możliwość członkom grupy zaczerpnięcia informacji i rozpatrywania szerokiego
zakresu alternatyw.
3.. Organizacja powinna rutynowo wprowadzać w życie praktykę powołania
kilku niezależnych grup podejmujących decyzję i oceniających się nawzajem.
Każda z nich powinna pracować z innym liderem. Aby zminimalizować postawę
typu "zrobi to kolega", należy określić zakres odpowiedzialności każdej z
grup.
4.. W czasie, kiedy poddaje się badaniom możliwość zrealizowania
alternatyw, grupa decydentów od czasu do czasu powinna się dzielić na
spotykające się oddzielnie podgrupy, a następnie łączyć się znowu dla
sprecyzowania odmienności swoich punktów widzenia. To pozwala uniknąć tego,
że cała grupa wytwarza normę poszukiwania zgodności.
5.. Każdy członek grupy decydentów powinien okresowo dyskutować
wypracowane przez grupę rozwiązania z zaufanymi współpracownikami spoza
grupy, a następnie relacjonować ich reakcje grupie, opisując obiektywnie
pozytywne i negatywne reakcje na to co się aktualnie w grupie decyduje.
6.. Grupa powinna posiadać i wysłuchiwać opinii jednego lub więcej
ekspertów bądź wykwalifikowanych współpracowników, dobrze zorientowanych w
temacie, lecz nie stanowiących członków grupy. Eksperci ci powinni dobrze
rozumieć idee grupy i odznaczać się mądrością w poszukiwaniu ukrytych
punktów zaczepienia. Eksperci powinni być wysłuchiwani zanim grupa osiągnie
jednomyślność grupy i należy ich zachęcać do otwartego wyrażania wszystkich
swoich wątpliwości.
7.. Jeżeli polityczne rozważania prowadzą do konfrontacji z rywalizującym
narodem, to sporo czasu należy poświęcić przyjrzeniu się wszystkim sygnałom
ostrzegawczym pochodzącym od rywali.
8.. Na każdym spotkaniu grupy, przynajmniej jednemu z członków grupy
powinno przypisać się rolę "adwokata diabła", którego zadaniem jest
"szukanie dziury w całym", czyli wyszukiwanie i zgłaszanie wszelkich
możliwych wątpliwości. Lider musi zadbać o to, by wszyscy świadomie poddali
się szczegółowej analizie "adwokata diabła".
9.. Przed podjęciem ostatecznej decyzji, po wykrystalizowaniu się
ostatecznej formy kompromisu, grupa powinna odbyć "spotkanie ostatniej
szansy", na którym od każdego wymagałoby się wyrażenia w sposób jasny swoich
wątpliwości i wtórnych przemyśleń.

Zdaniem Janisa przyjęcie takich reguł postępowania w grupie powinno być
normą przy podejmowaniu wszelkich istotnych decyzji politycznych i
społecznych. Daje to jaką taką gwarancję, że grupa podejmie odpowiednią i
rozważną decyzję nie podyktowaną grupowym zaślepieniem.



--
--
Pozdrawiam :

MAKARENA UĆ