W dniu 2019-10-02 o 19:12, J.F. pisze:

>
> A pisza cos o systemie operacyjnym, łączności, rezerwacji biletow ?
> Albo np aktualizacji cen biletow czy polaczen ?
>
Ja pracowałem jako kasjer. Kolega zajmujący się serwisem tych kas mówił,
że systemem operacyjnym jest CP/M. W praktyce tam po włączeniu kasy
uruchamiał się od razu program sprzedaży biletów. Zależało to jeszcze od
tego jaki klucz był wetknięty do stacyjki. Klucz był w formie podłużnej
plastykowej płytki.
Za instrukcją:
"Stacyjka elektroniczna
Stacyjka elektroniczna służy do określania uprawnienia operatora kasy do
jej obsługi. Każda kasa posiada czytnik, w którym zakodowany jest
jednocześnie jej numer. Do czytnika są przypisane 3 klucze posiadające
ten sam numer; ale każdy z nich określa inny poziom uprawnień w dostępie
do zasobów informacyjnych kasy. Są to:
- klucz kasjera R, zezwalający na wykonywanie rejestracji i raportów
kasjera,
- klucz X, dający uprawnienia takie jak klucz R oraz umożliwiający
wykonywanie raportów miesięcznych,
- klucz Z, dający uprawnienia takie jak klucz X oraz umożliwiający
programowanie kasy".

Oczywiście wszystkie 3 klucze umożliwiały także wystawianie biletów. Był
jeszcze czwarty klucz serwisanta, do którego z oczywistych względów
operator kasy nie miał dostępu.
Na mniejszych stacjach kasa pracowała bez podłączenia do systemu
rezerwacji. Aby sprzedać miejscówkę należało dzwonić do kasy
wyznaczonej, która miała dostęp do systemu rezerwacji. Najpierw
dzwoniliśmy do Warszawy (panie niechętnie się zgłaszały, więc czasami
trwało to nawet kilkanaście minut), a potem, po podłączeniu kas w
Białymstoku do systemu rezerwacji - do Białegostoku. Podawało się datę
wyjazdu, nr pociągu, klasę i ilość żądanych miejsc. Kasa rezerwacyjna
podawała numery wagonów i miejsc.
Na dużych stacjach kasy były podłączone do systemu rezerwacji.
"W celu włączenia kasy jako terminala do systemu rezerwacji należy:
- połączyć kasę (gniazdo G3) kablem transmisji prądowej o długości do
100 m z koncentratorem linii COMPACT-LC."

W kasie przed oddaniem do użytku należało zaprogramować określone
parametry.
"W celu zaprogramowania kasy należy włożyć klucz programowania do
stacyjki elektronicznej. Na ekranie wyświetli się wówczas:
1 - REJESTRACJA
2 - RAPORTY MIESIĘCZNE
3 - PROGRAMOWANIE
WYBIERZ
Obraz ten w dalszej części instrukcji nazywać będziemy podstawowym
obrazem funkcji kasy. Przejście do programowania następuje bezpośrednio
po wciśnięciu klawisza z cyfrą "3"."
Programowało się (robił to serwisant) takie parametry jak czas, nr kasy
i stacja, strefy odległości, rejony komunikacyjne, terminy ważności
biletów, miesiące dla statystyk, prowizję, cennik, relacje i parametry
techniczne.
To robiło się raz, potem zmianie ulegał jedynie cennik.
Najważniejszym parametrem - z punku widzenia kasjera - były relacje. W
relacji były zapisane stacja wyjazdu, stacje pośrednie, stacja docelowa
i odległości taryfowe. Każda relacja miała 3 cyfrowy numer i ten numer
należało wybrać na samym początku wystawiania biletu. Po wybraniu numeru
relacji na ekranie pojawiał się bilet w danej relacji z domyślnymi
parametrami. Domyślne parametry to data bieżąca, ilość podróżnych - 1,
klasa - 2, zniżka - Normalny. Wystarczyło włożyć blankiet biletu do
drukarki i nacisnąć Drukuj. Cała operacja zajmowała może 5 sekund.
Relacje teoretycznie powinny być zaprojektowane przez obsługę kasy i
zaprogramowane przez serwis. W praktyce serwisant szedł na łatwiznę,
brał relacje zaprojektowane dla innej stacji i zmieniał jedynie stacje
wyjazdu i odległość od tej stacji do najbliższego węzła. Skutek był
taki, że najpopularniejsza relacja z danej stacji wcale nie musiała mieć
numeru 100 a jakiś inny, np 637. Wykorzystując to, że serwisantem był
mój kolega i swój świeżo zakupiony komputer 486DX zaprojektowałem na
nowo wszystkie relacje, tak aby maksymalnie uprościć i przyśpieszyć
obsługę kasy. Także dodałem wiele relacji, których nie było
zaprogramowanych w nowej kasie, a którymi jeździły pociągi. Np "okrężna"
relacja przez Białystok, Ełk, Olsztyn, Poznań do Wrocławia. Oczywiście
te nowe parametry relacji przed zaprogramowaniem ich w kasie Compact
musiały być zatwierdzone przez BKD. Kasjerki, które potem przyjeżdżały
do nas z innych stacji, były zaskoczone i zachwycone tym jak łatwo u nas
się wyszukuje relacje i ich ilością. Bo w kasie Compact teoretycznie
można było zaprogramować 999 relacji a w praktyce bywało ich nie więcej
jak 300. Gdy jakaś relacja nie była zaprogramowana to wystawiając bilet
należało wejść w tryb ręczny i wszystkie parametry biletu takie jak
stacja wyjazdu, stacje pośrednie, stacja docelowa, odległość między
stacjami (wyszukaną w Wykazie odległości taryfowych), datę, ilość
podróżnych, zniżkę wpisywać w odpowiednie okienka z klawiatury. Kasa na
podstawie wpisanej odległości wyliczała cenę. Wystawienie takiego biletu
dla mało wprawnego kasjera zajmowało nawet minutę, a kolejka w tym
czasie pod okienkiem rosła ;-). Dlatego tak ważne było zaprojektowanie
wszystkich teoretycznie możliwych relacji.
Co do aktualizacji to z tego co pamiętam serwisant otwierał obudowę kasy
i wymieniał układy pamięci. Te zaprojektowane przeze mnie relacje dałem
mu wydrukowane. On to na serwisowym egzemplarzu kasy Compact programował
i potem przywoził już zaprogramowaną pamięć.
Po kilku latach kasę Compact TT zmieniono nam na fiskalną Simens-Nixdorf
i była to już całkiem nowa (gorsza) jakość.
Trochę się rozpisałem, no ale "przypomniało mi się ..." ;-)