Pan J.F. napisał:

>> Tym niemniej tak to właśnie działa. Gdyby w renesansowej kopule,
>> na przykład tej u św. Piotra w Rzymie, zamurować górny otwór,
>> to by się taka kopuła szybko zawaliła. A tak, siły grawitacji
>> mocno spajają jeden kamień z drugim.
>
> ale w czym tu ten gorny otwor przeszkadza/pomaga ?

Pomaga w wywieraniu swobodnego nacisku przez "równoleżniki" wyższe
na niższe. Przeszkadza w zmiejszaniu się obwodu (zamykaniu) warstw
kamieni czy cegieł, co może prowadzić do zawalenia.

> Ogolnie - nie powinna sie zawalic.
> https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwornik_(architektura)

To dotyczy łuków, gdzie wszystkie siły działają w dwóch wymiarach,
a nie trójwymiarowych kopuł.

> Kamien tam umieszczony moze miec drobny wplyw na sile rozpierajaca
> przy podstawie kopuly, ale raczej znikomą przy tej wielkosci koscioła.

W kopułach nie ma znaczących sił rozpierających podstawę.

> A propos zaprawy
> https://www.youtube.com/watch?v=EdXyA85oVj0
> https://www.youtube.com/watch?v=CiEQBboDE7s
> https://www.youtube.com/watch?v=PB8TWMKHHMQ

Tu widać, jak klejenie ułatwia proces wznoszenia. W gotowym sklepieniu
są już tylko siły ściskające.

Jarek

--
Szefie, jaka piękna katastrofa!